Δημοσιεύτηκε στο: flowmagazine.gr, 21/07/2015

Το ολοένα και αυξανόμενο ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών και άλλων ειδικών που ασχολούνται με νήπια, παιδιά και εφήβους προκειμένου να κατανοήσουν τις συναισθηματικές, αναπτυξιακές και κοινωνικές τους ανάγκες, αλλά και να διαχειριστούν τις δυσκολίες τους μέσα σε ένα ευχάριστο περιβάλλον που ευνοεί τη δημιουργική μάθηση και την προσωπική τους ανάπτυξη, έδωσε το έδαφος στο Ψυχόδραμα σαν φιλοσοφία ζωής και μέθοδος ανάπτυξης τηςπροσωπικότητας, να ανοίξει νέους δρόμους στην έκφραση, την επικοινωνία και τη βελτίωση του τρόπου λειτουργίας τόσο των παιδιών, αλλά και των ίδιων των εκπαιδευτικών τόσο μέσα στην τάξη, αλλά και στη ζωή.

Χτίζοντας σχέσεις

Σύμφωνα με την ψυχοδραματική φιλοσοφία το ζητούμενο είναι «πώς θα σχετιστώ με τον επαρκέστερο τρόπο με κάθε άνθρωπο που έχω απέναντί μου στην εκάστοτε περίσταση και στο εδώ και τώρα». Εν προκειμένω, όσον αφορά τον χώρο της εκπαίδευσης είναι πολύ σημαντικό να αναπτυχθούν μέσω της βιωματικής μεθόδου του ψυχοδράματος  εκείνες οι δεξιότητες και ο αυθορμητισμός, που θα επιτρέπει στους εκπαιδευτικούς να συνδέονται όσο γίνεται πιο δημιουργικά και αποτελεσματικά με τα παιδιά, με τους γονείς, αλλά και με τους συναδέλφους, εκπαιδευτικούς και προϊσταμένους και να δημιουργούν άμεση, ουσιαστική και αυθεντική επικοινωνία, ώστε να νιώθουν επαρκείς στον ρόλο ως δάσκαλοι-παιδαγωγοί, αλλά και ως άνθρωποι σε αυτή την τόσο υπεύθυνη και σημαντική εργασία.

Μαθαίνοντας βασικές τεχνικές

Παράλληλα, μαθαίνοντας να χρησιμοποιούν βασικές τεχνικές του ψυχοδράματος, έτσι όπως μπορούν να εφαρμοστούν με κάποια ευελιξία και κατάλληλη προσαρμογή στον χώρο της εκπαίδευσης, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να συμβάλλουν ώστε να φτιάξουν ένα ασφαλές, χαρούμενο και υγιές πλαίσιο δημιουργικής μάθησης μέσα στο οποίο τόσο τα παιδιά όσο και οι ίδιοι θα αναπτύξουν το αίσθημα του αυθορμητισμού, της συναισθηματικής έκφρασης, της ξεκάθαρης επικοινωνίας και της ομαδικής συνεργασίας.

Βασικές ψυχοδραματικές τεχνικές που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στην εκπαιδευτική κοινότητα,  όπως αντικατοπτρίζονται και στα στάδια ανάπτυξης της προσωπικότητας κατά τον Moreno είναι ο σωσίας, όπου ενισχύεται η αυτο-αποδοχή, ο καθρέφτης, όταν το άτομο χρειάζεται να αποκτήσει αυτοεπίγνωση και η αντιστροφή ρόλων, όταν το άτομο καλλιεργεί την ικανότητά του να νιώθει τη θέση των άλλων.

Ενσωματώνοντας τη φιλοσοφία

Άλλες σημαντικές τεχνικές είναι επίσης το παιχνίδι ρόλων, το στήσιμο της σκηνής, η εκδραμάτιση, o μονόλογος, η μεγιστοποίηση της έκφρασης, η παρατήρηση της γλώσσας του σώματος, η συγκεκριμενοποίηση και η εσωτερική φωνή, αλλά ιδιαίτερη χρησιμότητα έχει η ενσωμάτωση της ψυχοδραματικής φιλοσοφίας και θεωριών όπως αυτής της κοινωνιομετρίας, της δυναμικής ομάδων και της θεωρίας των ρόλων.

Γίνε ο δάσκαλος που εμπνέει

Ο πιο σημαντικός όμως ρόλος του Ψυχοδράματος ως αυτογνωσιακού μοντέλου είναι ότι επιτρέπει στα άτομα και ειδικότερα τους εκπαιδευτικούς μέσα από την ομαδική βιωματική διαδικασία εποπτείας του ψυχοδράματος να έρθουν σε επαφή με τον εαυτό τους, να αναγνωρίζουν τα ποικίλα συναισθήματα που νιώθουν, αλλά και τις προκλήσεις που δέχονται στον εκπαιδευτικό τους ρόλο, να καλλιεργούν την ενσυναίσθηση, να διαχειρίζονται συγκρούσεις, να μένουν ανοιχτοί σε ό, τι καινούργιο προκύπτει, να ενισχύουν την ομαδική συνεργατική μάθηση και την ενταξιακή φιλοσοφία, να γίνονται πιο δεκτικοί στη διαφορετικότητα και έτσι να μάθουν να φτιάχνουν αμοιβαίες σχέσεις αποδοχής κι όχι απόρριψης.

Όρεξη για μάθηση & δημιουργία

Αποτέλεσμα όλης αυτής της προσπάθειας είναι να μειώνεται το αίσθημα ματαίωσης ή/και εξουθένωσης των επαγγελματιών που δουλεύουν με παιδιά και να αυξάνεται η όρεξη για δημιουργία και ζωή με χιούμορ και ευελιξία.

Βιβλιογραφία

• Clayton G. Max., (1992), Enhancing Life & Relationships. A role training manual, Australia: ICA PRESS
• Clayton M. & Carter, P., (2004), The Living Spirit of the Psychodramatic Method, New Zealand: Resource Books
• Ildiko, E. (2001), Ο ρόλος του «καθρέφτη» στις θεραπευτικές και εκπαιδευτικές ομάδες ψυχοδράματος, στο Λέτσιος, Κ. (Επιμ.), To ψυχόδραμα. Η επιστήμη της ομάδας στην ψυχοθεραπευτική προοπτική, (σελ. 141-167), Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
• Καβροχωριανού, Ε. (2014): «Ψυχόδραμα: μια φιλοσοφία ζωής & συσχέτισης για γονείς, εκπαιδευτικούς & παιδιά». Στο συλλογικό έργο: Η ψυχική υγεία των παιδιών στην κοινωνία της κρίσης. Αθήνα: Εκδόσεις Ταξιδευτής.
• Λέτσιος, Κ., (2001), Οι κυριότερες μέθοδοι και τεχνικές της ψυχοδραματικής πρακτικής, στο Λέτσιος, Κ. (Επιμ.), To ψυχόδραμα. Η επιστήμη της ομάδας στην ψυχοθεραπευτική προοπτική, (σελ. 93-115), Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
• Λέτσιος, Κ., (2006), Το Ψυχόδραμα και ο Moreno, στο Στάμος Παπαστάμος και συνεργάτες (Επιμ.), Εισαγωγή στην Κοινωνική Ψυχολογία Τόμος Β΄, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
• Moreno J. L., (1941), The Philosophy of the Moment and the Spontaneity Theatre, Sociometry, Vol. 4, No. 2, pp. 205-226